Suy giảm nhận thức và bệnh mạch máu não amyloid

Bs Huỳnh Huy Hoàng

Khoa Thần Kinh – Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp

Bệnh mạch máu não amyloid (CAA): được đặc trưng bởi sự lắng đọng các mảng beta-amyloid trong các mạch máu não kích thước nhỏ đến trung bình của não và màng não. CAA là một nguyên nhân quan trọng gây xuất huyết não thùy ở người lớn tuổi.

Phần lớn bệnh nhân mắc bệnh mạch máu não amyloid bị suy giảm nhận thức ở ít nhất một chức năng nhận thức khi được kiểm tra qua các test tâm thần kinh. Một loạt các khám nghiệm tử thi cho thấy CAA có liên quan đến tốc độ suy giảm nhanh hơn về các chức năng  nhận thức (trí nhớ từng phần, trí nhớ ngữ nghĩa…), bất kể tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn.

Cơ chế bệnh sinh: các nhà nghiên cứu đã điều tra mối quan hệ giữa bệnh Alzheimer và CAA vì cả hai đều có liên quan đến sự lắng đọng các mảng beta-amyloid bất thường trong não. Ngoài ra CAA còn liên quan đến chứng sa sút trí tuệ mạch máu.

- Mối liên hệ với bệnh Alzheimer: CAA thường đi kèm với bệnh Alzheimer (chiếm 26%). Một nghiêm cứu khám nghiệm tử thi cho thấy bệnh nhân mắc cả CAA và bệnh Alzheimer bị suy giảm nhận thức nghiêm trọng hơn so với bệnh nhân chỉ mắc bệnh Alzheimer. Tương tự như vậy, một nghiên cứu chụp cộng hưởng từ ở những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer đã phát hiện nhiều ổ vi xuất huyết thì có liên quan đến khả năng nhận thức kém hơn. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 25% bệnh nhân CAA có tiền sử lâm sàng về chứng sa sút trí tuệ trước lần bị xuất huyết não đầu tiên của họ.

- Mối liên hệ với bệnh sa sút trí tuệ do nguyên nhân mạch máu: bệnh mạch máu não có thể góp phần làm suy giảm nhận thức ở bệnh nhân CAA. Trong một nghiên cứu về những bệnh nhân được chụp cộng hưởng từ do cơn thiếu máu não thoáng qua và đột quị não, phát hiện vi xuất huyết não thùy nhưng không có xuất huyết não sâu có liên quan đến suy giảm nhận thức.

Đánh giá và quản lý: giống như ở bệnh nhân bị các dạng suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ khác, bệnh nhân bị suy giảm nhận thức liên quan đến CAA thì chăm sóc hỗ trợ là điều trị chủ yếu.

Tài liệu: Cerebral amyloid angiopathy Uptodate 2023